Proces przeciwko inicjatorom strajku szkolnego we Wrześni

Na przełomie XIX i XX wieku w zaborze pruskim zaostrzał się rządowy kurs antypolski. Już w 1894 roku powstał Związek dla Popierania Niemczyzny na Kresach Wschodniach. Polacy nazwali go Hakatą od pierwszych liter założycieli Hansemanna, Kennemanna i Tiedemanna. Bernard Bülow, kanclerz Rzeszy w latach 1900-1909, w swych licznych wystąpieniach antypolskich odwoływał się do nacjonalizmu niemieckiego. Poprzez liczne przypadki presji administracyjnej na wyborców udało się skutecznie wyrugować Polaków z samorządów miejskich. Głównym narzędziem służącym do germanizacji społeczeństwa miała być szkoła. Lekcje religii były ostatnimi, na których posługiwano się językiem polskim. Gdy i tego władza postanowiła zabronić, we Wrześni w roku 1901 dzieci odmówiły odpowiadania po niemiecku i wzięcia do rąk niemieckich katechizmów. Wyznaczono im za to karę chłosty. Na taki obrót spraw z pełną stanowczością i determinacją zareagowali rodzice. Nastąpiły aresztowania demonstrujących rodziców, a następnie 19 listopada w Gnieźnie odbył się proces przeciwko 23 osobom (w tym ośmiu kobietom), które oskarżone zostały o sprowokowanie strajku szkolnego we Wrześni. Wyroki skazujące wyniosły do dwóch lat pozbawienia wolności. Opór dzieci udało się władzom złamać dopiero po upływie roku.

Fotografia: wrześnieński Pomnik-Ławeczka Bronisławy Śmidowiczównej, jednej z głównych inicjatorek strajku szkolego, Wikimedia Commons, domena publiczna.