Zapowiedź wydawnicza: Między obowiązkami, przywilejami
a prawem Rzeczypospolitej
XVI–XVIII wieku.

Funkcjonowanie elit wiązało się z szeregiem zjawisk, które mówią wiele o istocie politycznej elitarności i rozumieniu racji stanu w dawnej Rzeczypospolitej. Spośród procesów analizowanych przez badaczy warto wymienić tytułem przykładu: wzrost znaczenia dworskiej elity wpływów kosztem elity senatorsko-urzędniczej od ostatniego Jagiellona do końca dynastii Wazów; forowanie przez Zygmunta III nowych rodów możnowładczo-magnackich w celu skonstruowania własnego stronnictwa; formowanie się obozu regalistycznego w okresie rokoszu Zebrzydowskiego z intencją poparcia dla reform, które miały zapewnić sprawne funkcjonowanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów; tworzenie tzw. partii rosyjskiej w Polsce, tj. grę uprawianą przez Petersburg, której celem było przygotowanie gruntu pod elekcję kandydata skłonnego realizować interesy Rosji; organizację władz Litwy w roku 1812 dowodzącą różnorodności biografii politycznych ludzi powoływanych wówczas na urzędy – od targowiczan po działaczy insurekcji kościuszkowskiej – w sytuacji, gdy najważniejszym kryterium doboru kadr była chęć zaangażowania się w odbudowę administracji kraju i wysiłek wojenny.

Publikacja prezentuje przy tym wiele sylwetek osób wywodzących się z rozmaitych kręgów elit.