Wembley 1973 – zwycięski remis

No i był przede wszystkim polski bohater – Jan Tomaszewski, tak wykpiwany (m.in. przez angielską prasę) przed meczem. Ten, który po meczu na Wembley zyskał przydomek „człowieka, który zatrzymał Anglię”. Bo też zatrzymał ją nie tylko w pierwszej połowie, ale również w drugiej, kiedy angielski napór trwał. Polscy piłkarze nie ograniczali się tylko do obrony, czego efektem było objęcie prowadzenia, po bramce Jana Domarskiego w 57 minucie, który potem jej strzelenie opisywał: „przyszła, naszła, zeszła, weszła”. Ale oddajmy ponownie głos Trojanowskiemu: „Pod koniec to już było szaleństwo. Polacy nie tylko się bronią, ale i atakują. Anglicy przypuszczają ostatni zdecydowany szturm, który ma pozory gwałtowności, pozory dążenia do zwycięstwa, ale ta niezwykła obrona polska tak Anglików speszyła, że to wszystko się nie kleiło […] a w tej polskiej bramce stał największy czarodziej piłkarstwa, jakiego od dawna nie widziałem – Tomaszewski, któremu naprawdę za ten wspaniały, radosny dla nas wynik cała Polska piłkarska serdecznie powinna podziękować”. Fakt – angielskim czempionom nie udało się go pokonać z akcji, potrzebowali do tego – wątpliwego zresztą według niektórych – rzutu karnego (Allan Clarke, 63 minuta).

Cieszyli się oczywiście również zwykli Polacy – oczywiście zdecydowana większość z nich nie miała najmniejszych szans na wyjazd do Wielkiej Brytanii, więc zwycięski remis polskiej reprezentacji oglądali i świętowali w kraju. Nie zawsze jednak owo świętowanie przyjmowało tak „godną formę”, jak w przypadku partyjnych notabli. W realiach PRL nawet radość miała swoje granice. 

Tak było np. we Wrocławiu, gdzie po zakończeniu transmisji telewizyjnej – około 22.00 – część kibiców (głównie oczywiście młodzież) rozpoczęła manifestowanie swojej radości na ulicach miasta. Ludzie z flagami narodowymi śpiewali hymn narodowy i wiwatowali na cześć polskiej reprezentacji. Feta była oczywiście spontaniczna, przez nikogo niezorganizowana. Wyjątkiem był plac Grunwaldzki, gdzie zebrała się najliczniejsza – w ocenie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej licząca około tysiąca osób – grupa, składająca się ze studentów różnych wrocławskich uczelni. Wszystko odbywało się pod czujnym okiem funkcjonariuszy, którzy potem stwierdzali, że początkowo bawiono się „radośnie i entuzjastycznie, lecz w granicach przyzwoitości i kultury”. Z czasem jednak świętujący – m.in. pod wpływem alkoholu – stawali się coraz głośniejsi, rozbijali też opróżnione butelki o bruk. Około 23.30 do oficera dyżurnego Komendy Miejskiej MO we Wrocławiu zaczęły „napływać interwencje telefoniczne w sprawie przywrócenia spokoju i porządku w mieście” – cieszący się ze zwycięskiego remisu kibice używali nie tylko dzwonków czy trąbek, ale również zdecydowanie donośniejszych ręcznych syren strażackich. W reakcji na napływające skargi i żądania komendant Milicji Obywatelskiej we Wrocławiu Zbigniew Winkowski podjął decyzję o skierowaniu na ulice funkcjonariuszy „ze środkami rozgłaszającymi”, w celu wezwania do spokojnego zachowania i rozejścia się do domów. 

Przyniosło to jednak efekty odwrotne od oczekiwanych – milicjantów powitano nie tylko „gwizdami i obelżywymi wyzwiskami”, ale nawet miano obrzucić kamieniami i kasztanami... Nic, zatem dziwnego, że sięgnęli oni po służbowe pałki, a jako wsparcie wysłano Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej. Przed północą na ulicach miasta „przywrócono porządek”. Jednak sytuacja nie została bynajmniej do końca opanowana – w bursie w Powszechnych Domach Towarowych (obecnie Dom Handlowy „Renoma”) przy ulicy Świdnickiej oraz w domach akademickich w rejonie Placu Grunwaldzkiego jeszcze do 1.00 w nocy „z otwartych okien lano wodę oraz rozlegały się gwizdy, krzyki i śpiewy”. Milicjanci ograniczyli się jednak tym razem do wzywania przez megafony do zachowania spokoju oraz „wskazywania i wyliczania konkretnych okien, gdzie zachowywano się najgłośniej”. Trudno powiedzieć, czy – jak twierdzili potem sami funkcjonariusze – te właśnie działania przyniosły pożądane rezultaty, czy też – co bardziej prawdopodobne – studenci po prostu zmęczyli się kilkugodzinnym świętowaniem. W każdym razie w tym przypadku porządek został przywrócony bez użycia siły. Ogółem w czasie interwencji w nocy z 17 na 18 października 1973 r. zatrzymano 22 osoby, w tym 3 studentów – większość z nich (po wylegitymowaniu i przeprowadzeniu rozmów pouczających) zwolniono do domu, na dłużej pozbawiono wolności jedynie dziewiętnastoletniego ślusarza z Wrocławia Jerzego Bugajskiego oraz 9 lat starszego mieszkańca Warszawy Adolfa Wiktora.